وبلاگ خبری در عرصه فرش
بهترین وبلاگ خبری در صنعت قالی بافیوبلاگ خبری در عرصه فرش
بهترین وبلاگ خبری در صنعت قالی بافیراهنمای خرید فرش دستباف ایرانی
هنگام خرید فرش دستباف، یک کارشناس فرش باشید
فرش ها و قالى هاى ایرانى انواع مختلفى دارند که برخى از آن ها عبارتند از:
قالى، فرش دستباف، فرش ماشینى، فرش شهرى، فرش روستایى و...
قالى:
قالى هاى کوچک و یا متوسط غالبا داراى نام گذارى خاص ترى هستند. در تمام مشرق زمین مسلمان نشین از جمله هند، کلمه "قالى" به طور کلى بیانگر قالى هاى گره اى است.
فرش دستباف انواع و اقسام مختلفی دارد
فرش دستباف:
به فرشى گفته مى شود که در شکل گیرى نهایى یعنى بافت، عامل انسانى، یعنى دست دخالت مطلق دارد.
به فرشى که تار و پود آن از جنس پنبه و پرز باشد فرش دستباف پشمى میگویند
مشخصات فرش دستباف:
فرش دستباف داراى سه مشخصه زیر مى باشد:
• داراى تار و پود مى باشد.
• پرز داشته باشد.
• پرزها دور تارها گره خورده باشد.
انواع فرش دستباف:
• فرش دستباف پشمى: به فرشى که تار و پود آن از جنس پنبه و پرز آن پشمى باشد مى گویند. لازم به ذکر است که در میان ایلات و عشایر به جاى نخ پنبه از پشم استفاده مى شود.
• فرش تمام ابریشم: به فرش هایى که پرز و چله آن از ابریشم باشد، تمام ابریشم مى گویند.
• فرش گل ابریشم: در این گونه فرش ها در نقش ها و دور حاشیه ها به جاى پرز پشمى از ابریشمى استفاده مى شود و معمولا چله این گونه فرش ها از ابریشم است.
• فرش دستباف کف ابریشم: در زمینه این گونه فرش ها به جاى پرز پشمى از پرز ابریشمى استفاده مى شود.
• قالی دستباف سوف: نوعى قالى است که زمینه آن از پود ضخیم و نازک تشکیل شده و نقش گل و بوته ها پرزدار مى باشد.
فرش ماشینى:
به فرشى گفته مى شود که علاوه بر مراحل اولیه تولید( تهیه نخ، رنگ و نقشه) شکل گیرى نهایى آن به وسیله ماشین است.
فرش ماشینی به مرور زمان ارزش خود را از دست می‌دهد ولی فرش دستباف ارزش پیدا میکند
فرش شهرى:
فرشى است که در کارگاه هاى جمعى و با نظارت تولید کننده و یا استاد کار و امکانات تولید انبوه ( کارگاه هاى رنگرزى، نقشه کشى، پرداخت و تکمیل و یا بخشى از آنها) بافته شده باشد. استفاده از نخ هاى ظریف و ابعاد بزرگ و نقشه هاى پرکارو دقیق و کثرت رنگ از مشخصات این فرش هاست.
فرش دستباف روستایی به وسیله روستاییان یا عشایر با نقشه هاى ذهنى و یا سنتى بافته میشوند
فرش روستایى:
عمدتا در روستاها و به وسیله روستاییان یا عشایر با نقشه هاى ذهنى و یا سنتى و با استفاده از پشم ها و رنگ هاى محلى و در محل بافته مى شود. تعداد کم گره، استفاده از نخ هاى نسبتا ضخیم و پشمى، محدودیت رنگ و ابعاد تقریبا یکنواخت و معمولا کوچک پارچگى از مشخصات این فرش هاست.
گلیم داراى پرز نمى باشد
گلیم:
نوعى بافت پشمى تار و پودى است. از خصوصیات این نوع بافت این است که داراى پرز نمى باشد.
استفاده صحیح از فرش دستباف باعث خواهد که با گذشت زمان به ارزشهای هنری آن افزوده شود
مراقب زینت زمین خانه هایمان باشیم!
فرش ها تابلو هایى هستند که به جاى دیوارها، زینت بخش زمین خانه ما مى شوند. براى اینکه بتوانیم مدت زیادى از آن ها استفاده کنیم باید به چند نکته دقت کنیم!
o تا جایى که امکان دارد از فرش ها در جاهاى مرطوب و یا فضا هایى که در مقابل نور مستقیم خورشید هستند استفاده نکنید. این کار به بافت فرش آسیب مى زند.
o سطوح زیر فرش را با مواد شوینده اسیدى یا مواد شوینده اى که خاصیت قلیایى دارند تمیز نکنید.
o گذاشتن اجسام داغ وگرما زا (اتو و بخارى) روى فرش مى توانند به فرش آسیب بزنند و باعث تغییر رنگ در فرش شوند.
o بهترین روش براى شست وشوى فرش ها این است که آن ها را به شرکت هاى معتبر قالیشویى بسپارید.
مرمت قالی
پیشینه و مرمت قالی از بدو تولد آن وجود داشته است
رفوگری و مرمت قالی
تاریخچه مرمت قالی:
پیشینه و مرمت قالی از بدو تولد آن وجود داشته است. اگر چه مرمت قالی به عنوان یک هنر ارج داده نمی‌شده است. مرمت قالی کار تنها با فرش و قالی کهنه سر و کار نداشته و ندارد. به عبارتی مرمت کار پوشاننده عیب بوده. مرمت قالی یک مرحله قبل از فروش فرش است به همین دلیل نامی از مرمت کار نبوده چرا که اگر نامی از او می‌بود عیوب نیز مشخص می شده است.
داشتن دقت و تجربه در رفو گری و مرمت قالی برای متخصصان این رشته یک امر الزامی است. رفوگری و مرمت قالی مرحله‌ای کاملاً تخصصی و عملی است که یک رفوگر با تجربه چون یک هنرمند می‌تواند فرش ناقص و خراب شده‌ای را از نو بسازد.
در نتیجه هنر مرمت حکم نو کردن شی کهنه را هم دارد. بدین ترتیب می‌توان گفت که مرمت قالی با تولید ارتباط مستقیم دارد.
مرمت قالی عملیاتی است که سه هدف را در بر می‌گیرد.
*کمک به عملیات تکمیلی فرش
*جلوگیری از آسیب‌های احتمالی فرش
*برطرف کردن آسیب دیدگی در فرش
*مرمت قالی کمک به عملیات تکمیلی فرش میکند
هر فرش پس از اتمام بافت و پایین آوردن از دار نیاز به کنترل و پرداخت و ترمیم دارد امروزه بسیاری از قالیبافان عملیات شیرازه زنی را در حین بافت انجام نمی‌دهند و این مرحله را واگذار به رفوگران می‌کنند.
*مرمت قالی از آسیب احتمالی فرش جلوگیری میکند
برای جلوگیری از آسیب‌های احتمالی رفوگران اقدام به چرم دوزی (مشماع دوزی) در دو طرف طول قالی و گره‌های تزئینی در سر ریشه‌ها را انجام می‌دهند.
*مرمت قالی و فرش آسیب دیدگی در فرش را برطرف میکند
آسیب وارده در فرش به درجات مختلف تقسیم می‌شود و انواع گوناگونی دارد که توضیح آنها را متعاقباً تقدیم می‌کنم.
هر استادکاری روش و شیوه‌ای خاص را برای مدت به اجرا می‌گذارد همچنین به علت گسترده بودن دامنه رفوگری برای رفو و مرمت قالی فنون مختلفی وجود دارد.
همه‌ی روشهای مرمت قالی نقش واحدی را ایفا میکند. واژه رفو به معنی درست کردن و اصلاح دادن جامه به نوعی که معلوم نشود و مانند اول گردد پس رفو یک نوع دوخت نامرئی و نامشخص می‌باشد.
لوازم مورد نیاز جهت مرمت قالی دستباف:
- قیچی مخصوص رفو، قلاپ پشت، قلاب رو، قلاب خواب مشهد، چاقو خواب، سوزن، کیله، دفیتن مخصوص رفو، خامه، دمباریک، سوزن شیرازه دوزی، سوزن چرم دوزی، نخ مخصوص چرم دوزی، چرم مخصوص چرم دوزی، تخته، چکش، میخ، تسمه، میخ‌کش، ظرف استوانه‌ای، ظرف گود، موم، انگشتدانه، چهارچوب
رعایت چند نکته ابتدای کار مرمت قالی آسیب دیده ضروری است.
قبل از شروع به مرمت قالی نوع آسیب دیدگی را مشخص کنید
•قبل از شروع مرمت قالی باید فرش آسیب دیده را غبارگیری کرده از پشت و رو تمیز کنید.
• زمین و محل کار مرمت قالی را غبارگیری کنید.
• فرش باید روی زمین صاف و بدون پستی و بلندی پهن شود.
• چنانکه فرش در اثر مواد شیمیایی آسیب دیده باشد ابتدا بایستی فرش را شست.
• قبل از شروع به مرمت قالی نوع آسیب دیدگی را مشخص کنید.
• فرش‌های پاره و سوراخ را از بالا و پائین بر روی دار یا درون چهارچوب یا روی تخته محکم کنید.
• الیاف، پرز یا تارهایی را که دارای استحکام کافی نبوده درون چهارچوب یا روی تخته محکم می‌کنید.
• نقشه قسمت پاره شده یا آسیب دیده را تهیه کنید و یا از روی قسمتهای سالم فرش بکشید.
• در حین انجام مرمت قالی نکات ایمنی را رعایت کنید.
مراحل مرمت قالی:
قبل از شروع مرمت قالی باید فرش آسیب دیده را غبارگیری کرده از پشت و رو تمیز کنید
1. شیرازه دوزی: رفوگر باید نخ مناسب با رنگ مناسب از روی شیرازه باقی مانده فرش تهیه سپس به ترمیم خرابیها و قسمتهای از بین رفته شیرازه اقدام نماید.
چنانچه نخ های مورد استفاده رفوگر با نخ های شیرازه قبلی هم رنگ نباشد عمل رفوگری و مرمت فرش مثل عمل وصله کاری به چشم خواهد خورد و ارزشی نخواهد داشت و باعث افت قیمت فرش خواهد شد.
2. پل سازی: در صورتی که چله های اول وآخر فرش از بین رفته باشد رفوگر باید تمام چله ها را با رنگی هم رنگ چله های اول ترمیم نماید.
3. گلیم بافی: گلیم فرش باید مطابق اول و آخر فرش اولیه زده شود.
4. بیدخوردگی: رفوی پشت و روی فرش بید خورده هرکدام روش مخصوص دارد که رفوگر قبل از اقدام باید به قدر کافی مجرب و آزموده باشد تا از رفوی خود رضایت خاطر حاصل نماید.
5. سوراخ شدگی و پارگی، سوختگی، چروک خوردگی: همه این حالات ممکن است در اثر کهنگی و مرور زمان پیش بیاید همچنین ممکن است مثلاً در اثر بی دقتی بافنده فرش، قالی روی دار پاره شود.
در هر حال باید رفو و مرمت قالی با رنگی مناسب رنگ به کار رفته در فرش انجام پذیرد. بدیهی است در صورتی که در انتخاب رنگ و عمل رفو دقت کافی نشود جای رفو شده به چشم خواهد خورد و از ارزش قالی کم خواهد کرد. به طور کلی هم آهنگی رنگ نخهای به کار برده شده در رفوگری با رنگ های اصلی نخهای فرش حائز اهمیت زیادی است.
6. اگر در یک طرف فرش پارگی ایجاد شود: می توان آن را از روی نقشه طرف سالم فرش رفو نمود. اگر نقشه دو طرف فرش یکسان نباشد رفوگر باید با توجه به کلیات نقشه فرش، نقشه ای مناسب روی کاغذ شطرنجی طرح نماید سپس عمل رفوگری و مرمت قالی را انجام دهد. هرگاه فرش بدون نقشه ترمیم شود ارزش خود را از دست خواهد داد.
7. اگر در وسط فرش یا نقطه ای از آن جر خوردگی پیدا شود:
که به طور وضوح دیده می شود ابتدا باید محل جر خوردگی فرش را از رو یا پشت علامت گذاری کنند بعد همان محل را تا کنند، اگر جر خوردگی به علت خشکی چله ها ادامه یابد نباید آن را دست کاری نمود بلکه باید حدود جرخوردگی را با ماژیک علامت گذاری کرده بعد آن را با تیغ خیلی تیز از بدنه فرش جدا نمایند.
سپس قسمت از بین رفته را از روی تعداد چله ها و با نخ های مناسب چله کشی کرده و بعد پود نازک وکلفت را از روی نقشه بافته شده که از بدنه جدا نموده اند به دقت همان نقش و همان رنگ را در بدنۀ فرش پیاده نموده وتمام نمایند.
8. رنگرزی: برای اینکه رفوگر بتواند در هر شرایطی قادر به تأمین مواد مورد نیاز و مصالح ضروری خود باشد.
باید اصول رنگرزی را یاد بگیرد، زیرا چه بسا اتفاق می افتد رنگی که درسال های قبل به کار رفته است هنگام احتیاج و رفوگری در بازار پیدا نشود و همچنین امکان دارد که نخ های فرش در اثر استعمال تغییر رنگ پیدا کند که تهیه نخ های هم رنگ از بازار به آسانی میسر و ممکن نشود، در چنین اوضاعی لازم است که رفوگر نیازهای خود را شخصاً تهیه نماید و برای این عمل کسب اطلاعات مختصر از رنگرزی ضرورت پیدا می کند.
دستگاه کوچکی به نام پاتیل تهیه شود و با توجه به تجربه ای که رفوگر دارد نخ های مورد نیاز خود را رنگ نماید.
9. گاهی اتفاق می افتد با وجود تمام دقت هایی که به عمل آمده مع الوصف رنگ جای رفو شده با رنگ اصلی فرش کمی مغایرت داشته باشد:
که در این صورت رفوگر می تواند از رنگ های محلول وآماده استفاده نماید و پس از پایان کار رفوگری، قیچی زدن، کیله کشی، اتوکشی از آن رنگ ها برای تطبیق چله استفاده نماید و بعد روی قسمت رنگ شده، اتوی نیمه گرم ( به مدت ده ثانیه) قرار دهد تا نتیجه مطلوب به دست آید. با این رنگ ها حتی می توان عیب رگه های فرش را نیز رفع نمود اگر رنگ ها ثابت باشد هنگام شستن فرش نیز از بین نخواهد رفت.
نکات ایمنی در مرمت قالی:
استادکار نباید به طور مداوم به کار مرمت قالی بپردازد
♦ در هنگام مرمت قالی از ماسک در جلوی بینی و دهان استفاده کنید.
♦ مکانی که استادکار به کار تعمیر می‌پردازد از نور و روشنایی کافی برخوردار باشد.
♦ تهویه مطبوع و پنجره ضروری است.
♦ سطح زمین سرامیک، موزائیک یا کف‌پوشی قابل شستشو داشته باشد.
♦ استادکار نباید به طور مداوم به کار مرمت قالی بپردازد در هر یک ساعت کار پانزده دقیقه استراحت نیاز دارد.
♦ در حین کار با قالی‌های کهنه و پوسیده که تار و پود پوسیده دارند و احتمال پاره شدن وجود دارد جدا مراقب باشید زیرا بی‌احتیاطی عواقب جبران‌ناپذیری به همراه دارد.
♦ در حین مرمت قالی استفاده از لباس کار ضروری است.
گرداوری: بخش فرهنگ و هنر بیتوته
گلیم سنه سوغات مردم کردستان / صنایع دستی در مسیر فراموشی
گلیم سنه از لحاظ بافت، رنگرزی، طرح و نقش بسیار حائز اهمیت است
گلیم دستباف یکی از هنرهای زیبای مردم کردستان است که با نقش بستن تار و پودهای آن، هنر مردم این خطه از غرب کشور به نمایش گذاشته می شود ولی با گذشت زمان دیگر این هنر در میان مردم کم رنگ شده و در حال فراموشی است.
گلیم سنه که در بافت آن از روش بافت چاکدار استفاده می شود، زبان گویای هنر مردم این شهر است و به وضوح می توان در آن هنر ایرانی را مشاهده کرد ولی هر روز که می گذرد از نام و اعتبار این هنر کاسته می شود و مردم نیز رغبتی برای ادامه آن ندارند.
در روش بافت چاکدار گلیم ها دو رو بافته شده و می توان از هر دو روی گلیم استفاده کرد و هر دو رو دارای نقوش واضح و رسایی است که نشان دهنده توانایی و هنر زنان و مردانی است که در گذشته های دور با فعالیت در این عرصه نه تنها نیازهای خود را تامین می کردند بلکه به محلی برای منبع درآمد آنها تبدیل شده بود.
گلیم که در کردی به آن (به ر) یا (به ره) می گویند یکی از انواع صنایع دستی زیراندازی و پوششی است که از ابریشم، موی بز، پشم گوسفند و یا دیگر چهارپایان اهلی بافته می شود.
گلیم به شکل سنتی خود، معمولا برای پوشاندن زمین، دیوار و یا رواندازی برای حیوانات باربر استفاده می شود ولی امروزه به عنوان یک پوشش مدرن و تزئینی برای خانه های شهری نیز خریداری می شود.
این فرش در زبان های دیگر نام های مختلفی دارد و در افغانستان گیلیم، در اوکراین بداس، در قفقاز لیاط، در سوریه و لبنان چیلیم، در رومانی کیلیم و در ترکیه و لهستان و مجارستان و عربستان از نام های دیگر برای آن استفاده می شود.
گلیم در اکثر مناطق با بافت قالی بافته می شود اما مرکز اصلی گلیم سنه شهر سنندج است که با آموزش های معاونت صنایع دستی میراث فرهنگی استان با این شیوه بافت در اکثر شهرها و بسیاری از روستاهای استان بافته می شود.
تاریخچه ابداع گلیم نامشخص است اما با توجه به ساختار آن و روش کار احتمال می رود قبل از ابداع قالی بافی و بعد از حصیر بافی شکل گرفته باشد و البته بر اساس شواهد موجود به احتمال زیاد قدمت آن به بیش از چهار تا شش هزار سال قبل از میلاد باز می گردد.
گلیم دستباف یکی از هنرهای زیبای مردم کردستان است
گلیم کردستان یا همان "گلیم سنه" از لحاظ بافت، رنگرزی، طرح و نقش، مواد اولیه و اندازه بسیار حائز اهمیت است و تمام مواد اولیه آن سنتی و با استفاده از وسایل بومی در خود منطقه تامین و فراهم می شود.
در نقوش آن بیشتر از نقوش کلاه فرنگ و لچک ترنج و سراسری و واگیره ای استفاده می شود ولی در طرح های گلیم بافندگان از طرح ها و فرم های بسیار زیبا و ریز استفاده می کنند.
در طرح های بافته شده استفاده از طرح های واگیره ای بیشتر مرسوم است اما استثناهایی مانند نقشه موسایی، نقشه جانوری و نقشه قفقاز وجود دارد و بافندگان از انها نیز استقبال می کنند.
گلیم بافته شده در این شهر از لحاظ مواد اولیه و نوع پشم و از لحاظ قطر و طول الیاف، میزان جعد پذیری، رنگ پذیری و سایش بهترین نقش و نگار و مواد اولیه را در دنیا دارا است و همچنین پشم گوسفندان مناطق کردستان و کرمانشاه و آذربایجان غربی برای گلیم بافی و قالی بافی بسیار مناسب است.
طرح گل میرزا علی سنه "این طرح از گوبلنی فرانسوی با نام آبوسن اقتباس شده است"، گل و گلدان، سه ترنج، طرح ماهى در هم و طرح ماهی دارای چندین نوع از دیگر طرح های ریخته شده بر جان گلیم های بافت سنه است.
طرح های بوته ای نیز از دیگر طرح ها در گلیم سنندج است که از چند نوع بته جقه چارکی بافته می شود و طرح میناخانی، طرح محرمات سنه، گل وکیلی، سنگ رودخانه، گل چای، گل چینی و دیگر طرح های گلیم سنه است و اندازه بیشتر گلیم های بافت سنه از شش متر مربع کوچکتر است.
برای بافتن این نوع گلیم نیز همانند دیگر دستباف ها نیاز به دار قالی بافی سر دار، زیر دار، راست روها، پیچ و مهره، کوجی "کورد"، هاف "پشت گرد" و نیمکت دارد.
در سنندج یک چوب دیگر در ابتدای بافت استفاده می شود که به "بن جیر" مشهور است و باعث سالم بودن ابتدای بافت می شود و از عیوبی همچون شمشیری شدن جلوگیری می کند و از دیگر ابزارهای مورد استفاده می توان به دفه و سوکه و قیچی اشاره کرد.
چون در بافت گلیم به دلیل ریز بافی باید دقت و تمرکز بافنده زیاد باشد و با توجه به دستمزدها و نیز واسطه ها، که از قیمت واقعی کار می کاهد بافنده تمایل زیادی برای بافت آن نشان نمی دهد.
همچنین بافت گلیم سنه بیشتر با خامه دستریس ارزش و اهمیت خود را دارد لذا با توجه به سختی تهیه خامه دست ریس و نیز مشکل رنگرزی با رنگ گیاهی بافت گلیم سنه را محدود‌تر کرده است.
منبع:mehrnews.com